tel. biuro: 41 344 77 43
wt: 10:00-18:00
śr-pi: 10:00-16:00

Roślina października - liczydło górskie

Cykl "Roślina miesiąca" - dedykowany jest Andrzejowi Konopackiemu - który był jego pomysłodawcą, wieloletnim Członkiem Zarządu Koła Przewodników Świętokrzyskich PTTK "Bartek", przewodnikiem świętokrzyskim, regionalistą oraz wielkim znawcą i miłośnikiem przyrody świętokrzyskiej.

Nazwa rodzajowa streptopus wywodzi się od połączenia dwóch greckich wyrazów: streptos, czyli skręcony i pus, czyli stopa.

244170532 4518606111567070 1214011341957266094 n        

Nawiązuje w ten sposób do charakterystycznie skręconych szypułek kwiatowych, które są długie i zgięte.Pojedyncze lub dwa kwiaty, o barwie białej i zielonkawym wierzchu, wiszą pod liśćmi. Kształtem przypominają dzwoneczki, pojawiają się od maja do lipca. Natomiast nazwa gatunkowa amplexifolius pochodzi od połączenia dwóch łacińskich wyrazów: amplexus, czyli uścisk, objęcie i folium, czyli liść. Odnosi się ona do gęsto wyrastających liści, które – nagie, podłużnie jajowate, skrętoległe, mające długość do 10 cm i bezogonkowe – sercowatą nasadą obejmują łodygę. Sama łodyga, kancista, dorastająca do wysokości nawet 100 cm, może być rozgałęziona lub nie ma gałązek, jednak najczęściej pnie się zygzakowato. Rzadziej bywa prosta. Wyrasta z grubego kłącza, wypuszczającego długie korzenie.

Zwłaszcza jesienią najlepiej można zrozumieć polską nazwę liczydło, ponieważ doskonale widać wówczas jaskrawo czerwone owoce w kształcie jagód, osiągających średnicę 1 cm i wyglądających jak paciorki na strunach szkolnego liczydła. Owoce zawierają wiele nasion w kształcie rogalików, które są rozsiewane przez ptaki.

243854287 4518606021567079 4851776519872559080 n                

Liczydło bywa mylone z bardzo pospolitymi kokoryczkami, co może być o tyle zrozumiałe, że wspólnie należą do liliowatych. Jest jednak znacznie rzadziej spotykaną rośliną. Występuje w górskich borach świerkowych, borach jodłowych i buczynach storczykowych oraz w wysokogórskich ziołoroślach. Można je spotkać w Karpatach i Sudetach oraz bardzo rzadko na terenie od Górnego Śląska (np. rezerwat przyrody „Ochojec” w Katowicach) po Góry Świętokrzyskie. W Polsce, gdzie pojawił się zapewne ok. 10 tys. lat temu, osiąga północną granicę zasięgu. Znane jest stanowisko z okolic Bełchatowa, lecz obecnie utrzymujące się tylko w stanie wegetatywnym, gdyż nie stwierdzono okazów kwitnących. W naszym regionie już w 1936 r. profesor Władysław Szafer odnalazł liczydło w powołanym potem rezerwacie przyrody „Świnia Góra” im. dr. inż. Stanisława Barańskiego. Występuje również w pobliskim rezerwacie przyrody „Dalejów”. Uznawany jest za gatunek krytycznie zagrożony, choć prawdopodobnie może występować obficiej, o czym świadczy odkrycie nowego stanowiska w pobliżu Bliżyna, na obszarze Natura 2000 „Lasy Suchedniowskie”, odnotowane kilkanaście lat temu.

 

autorem artykułu oraz zdjęć jest dr Cezary Jastrzębski